Cito toets op de kleuterschool
Love2BeMama
Het moet niet veel gekker worden; een Cito toets voor kleuters? Ja inderdaad, in januari worden veel kleuters weer getoetst met de zogenaamde Cito toets. Veel ouders schrikken enorm van die term. “Wat is er gebeurd met het spelenderwijs leren?” En “Ons kind kan nog niet schrijven, hoe moet hij dan toch een toets maken?” “Een Cito toets heeft toch wat te maken met welke middelbare school we gaan kiezen?” In dit artikel worden jullie gerustgesteld. Ja, het is een Cito toets voor kleuters. En nee, het hangt niet van de toets af of jullie schatteboutje door mag naar groep 3!
Citotoetsen bij kleuters; kan dat nog wel?
Onder leerkrachten is ook discussie over het onderwerp toetsen bij kleuters. Is het wel “des kleuters”? Hierover heb je als individuele leerkracht weinig te zeggen. Vanuit de overheid moet je een onafhankelijk instrument gebruiken om de vorderingen van een leerling te kunnen volgen. Doe je dat niet, dan word je daarop afgerekend door de inspectie. Het moet dus gewoon.
Leerlingvolgsysteem
Naast de Cito toetsen gebruikt elke school een eigen systeem om de leerlingen te volgen op allerlei gebieden. Dat is na te vragen bij de juf of meester van jullie kind. Die zal jullie er graag wat over uitleggen. Dan zullen jullie namelijk zien wat een (bergen) werk een leerkracht heeft naast het lesgeven. Plasbroeken verschonen, werkjes bedenken, feesten organiseren, plannen, gesprekken met ouders, vergaderen etc. Maar jullie onderschatten dat vast niet! En jullie weten ook dat een leerkracht daarom niet naar huis kan gaan als de bel gaat. Gelukkig maar!
Op de school waar ik heb gewerkt, hadden we een registratiesysteem waarin we bijhielden welke werkjes een kind deed, op welk niveau en met hoeveel hulp. Dat dan per ontwikkelingsgebied en gekoppeld aan een leeftijd. Bij de ontwikkelingsgebieden waar geen werkjes voor zijn, zoals mondelinge taalontwikkeling of spelontwikkeling, hielden we observaties bij.
Lees ook: Basisschoolkeuze: wat kies je?
Uit deze observaties en gemaakte werkjes, naast een schat aan ervaring met kleuters, kan een kleuterjuf prima het niveau van haar pappenheimers bepalen. Kinderen die nog wat speels zijn, voorlopen, achterlopen, op 1 gebied eruit springen naar boven of onder, op de hele lijn sneller zijn, net even een extra uitleg nodig hebben etc. Dat ziet en weet een juf allemaal. Knap hè! Een kleuterjuf zal altijd wat kunnen zeggen over het beeld dat ze op deze manier van een kind opbouwt en wat ze verwacht. Natuurlijk groeien kinderen met sprongen, en kunnen ze je eens verrassen, maar vaak voelt een juf wel aan of jullie kind een hoogvlieger is of niet. Een kleuter krijgt dan ook aanbod in lesstof op eigen tempo en niveau. Waarbij je als leerkracht wel probeert om kinderen verder te krijgen natuurlijk. Sommige kinderen krijgen meer uitleg, sommige kunnen zelf een strategie bedenken. Het ene kind heeft moeite met de concentratie en krijgt het werk in kleine stapjes aangeboden, het andere kind kent de taal misschien goed en heeft plaatjes nodig om iets te begrijpen. Bij alles wordt steeds gedifferentieerd.
Het valt allemaal wel mee…
En nu komt het: de toetsen die gemaakt worden door de kleuters, voldoen 9 van de 10 keer aan het beeld dat de leerkracht al heeft van een kind! Wat een geruststelling toch. Want als het goed is, zijn ouders hiervan op altijd de hoogte door middel van onder andere de 10-minutengesprekken. Het is pas opvallend als de score afwijkt. Dan gaat de leerkracht kijken waar het aan kan liggen. Misschien had de leerling een slechte dag, of last van spanningen? Dan zal de juf nog eens navragen of het de opdrachten wel kan maken in een andere context.
Misschien heeft het kind juist bijna alles goed, dan gaat de leerkracht eens kijken of het moeilijkere werkjes in de klas ook leuk vindt? Heeft de hele klas minder goed gescoord op 1 onderdeel? Dan is het misschien nodig om dit onderdeel nog eens opnieuw te behandelen? De uitslag an sich is dus misschien minder belangrijk dan de analyse daarvan.
Het afnemen van een Citotoets: hoe werkt dat?
Hoe gaat het een en ander nu in zijn werk? In januari en mei worden bijna alle oudste kleuters getoetst op Cito Taal en Cito ordenen. Wanneer de jongste kleuters getoetst worden, verschilt nogal per school, dus dat laat ik even achterwege. De oudste kleuters zitten met ongeveer 15 kinderen bij elkaar, ieder aan een tafeltje, opgesteld in rijtjes zodat de leerkracht er tussendoor kan lopen en kan kijken of iedereen wel bij de goede opgave is. Ieder kind heeft zijn eigen werkboekje. Voordat ze beginnen wordt er eerst geoefend in het boekje zodat ze weten hoe ze moeten werken, een potlood vast moeten hadden en streepjes moeten zetten. Ook laat de juf of meester zien hoe je je aanwijsbaar onder de lange lijn moet leggen zodat alleen de juiste opdracht te zien is.
De juf leest de opdracht voor. Bijvoorbeeld: “Hier zie je een supermarkt, een bakker, een slager, een garage. Wat hoort er niet bij? Zet een streep onder het plaatje dat er niet bij hoort.” Dus de leerling hoeft alleen een streepje te zetten onder het juiste plaatje. Dit wordt ook van te voren geoefend. Ook wordt aandacht besteed aan de sfeer en je zult merken dat kinderen het leuk vinden dat ze een speciaal werkje mogen doen en in een eigen boekje mogen werken. Het is maar hoe je het brengt!
Bij Taal worden verschillende onderdelen getoetst, zoals passieve woordenschat, kritisch luisteren, eerste en laatste woord horen, rijmen, auditieve synthese en schriftoriëntatie. Er wordt per onderdeel gekeken hoe een leerling het heeft gemaakt. Bij Ordenen wordt getoetst of een kind kan tellen, vergelijken, kan classificeren (zeggen wat er wel of niet bij hoort), seriëren(wat is het goede rijtje van kort naar lang) en of een kind de cijfers al kent. Allemaal op kleuterniveau. De onderdelen die getoetst worden, zijn de belangrijkste onderdelen die een oudste kleuter in mei zou moeten beheersen op cognitief vlak, op denkgebied dus, om een goede start in groep 3 te gaan maken.
Natuurlijk speelt de sociaal-emotionele ontwikkeling een heel grote rol. Nu hebben we het alleen gehad over het denken. Gelukkig vinden de meeste ouders net als de meeste leerkrachten dat een kind vooral goed in zijn vel moet zitten en graag naar school moet gaan. Dan komt de rest in principe vanzelf!
Lees ook: 10 tips om je kind (en jezelf) voor te bereiden op de basisschool
Bronnen: Cito logo, Kleuters aan de Cito toets, Kinderen in de zandbak