Het afscheid van een overleden kind na miskraam of vroeggeboorte
Denise Meijer
Vanaf de 24ste zwangerschapsweek is een baby volgens de wet levensvatbaar. Dat wil zeggen dat de artsen vanaf dat moment uitzonderlijke maatregelen zullen nemen om een kindje, na een eventuele vroeggeboorte, in leven te houden. Feitelijk gezien is wettelijke levensvatbaarheid niets anders dan een statistiek. Vanaf deze periode nemen de overlevingskansen van een baby toe en wordt de kans op een kind-waardig bestaan (om het even cru te zeggen) reëel genoeg om stappen te ondernemen. Anno 2015 komt circa 14 procent van de te vroeg geboren baby’s (tussen de 22 en 32ste zwangerschapsweek) te overlijden en voor de 22 weken wordt dit niet aangeduid als een vroeggeboorte, maar een spontane abortus, oftewel: een miskraam.
Misgelopen zwangerschap
Het bovenstaande klinkt heel plastisch. Niet waar? Direct overgenomen uit de folder; ‘misgelopen zwangerschappen’. De waarheid is echter dat wanneer een baby door een vroeggeboorte komt te overlijden, veel impact heeft op de ouders en hun omgeving.
Er wordt vaak al vanaf de eerste positieve test uitgekeken naar de komst van de kleine. De ouders dromen weg bij de hartslag, de eerste echo, het eerste schopje en net plotseling is dit mooie toekomstbeeld en alles waar zij zo verliefd op zijn geworden, veranderd in een nachtmerrie!
Je komt als ouders zijnde in een achtbaan terecht en er moet een onmogelijke taak vervuld worden, namelijk: een waardig afscheid regelen voor alles waar je in korte tijd, zoveel van was gaan houden. Maar hoe zorg je voor een waardig afscheid voor een kindje wat in de regel nog niets eens als levensvatbaar wordt beschouwd?
Foetuskistjes
Sharon Richardson is eigenaresse van www.veeltevroeg.nl en is werkzaam bij het CMO, een dienstverlenend bedrijf dat de zorg voor overledenen draagt.
“Ik heb zelf twee keer meegemaakt hoe het is om een zwangerschap anders te zien verlopen en daardoor weet ik wat een impact dit kan hebben op je leven als moeder, maar ook als vader. Het is heel belangrijk dat dit ervaren wordt, dat je kindje erkent wordt en dat jij als ouder ook weer verder kan na een ervaring als deze. Als er iets in dit proces niet goed gaat dan blijft het te lang bij je hangen en stagneert je in de rest van je actieve leven.”
Voor haar werk bij het CMO verzorgt zij de eerste zorg als iemand komt te overlijden. Alvorens deze wordt overgedragen aan een uitvaartondernemer die de uitvaart verder op zich neemt met de nabestaanden.
“Het eerste wat me opviel toen ik bij het CMO kwam werken is dat er eigenlijk teveel baby`s en te vroeg geboren kindjes overlijden. Wij worden dan ook heel regelmatig gevraagd om te vroeg geboren kindjes op de verloskamers op te gaan halen en over te brengen naar het mortuarium.”
De impact van en vroeggeboorte
Een vroeggeboorte, of het overlijden van een kindje na een vroeggeboorte is een periode waar je jezelf als ouder niet op voor wil bereiden. Het valt dan ook met zekerheid te zeggen dat er vanuit de ouders gezien geen weet is van hoe er afscheid genomen gaat worden.
Wordt de baby begraven of gecremeerd? Vanaf welke leeftijd wordt het kindje gezien als een ‘mens’ en niet als een foetus. Iets wat voor de ouders sowieso niet te begrijpen is, want voor hen is hun baby, hoe klein deze ook mag zijn, een volwaardig onderdeel van hun gezin. En toch constateerde Sharon dat er eigenlijk weinig voorzieningen zijn voor deze groep baby’s:
“Als ik op een verlosafdeling een kindje moet gaan ophalen, dan is er vaak niets om het kindje in te leggen. Soms wordt er bij een Action een doosje of een mandje gekocht maar ook daar is op een verlosafdeling vaak geen budget voor. Soms worden kindjes in een bekkentje gelegd, maar wat ouders niet beseffen is dat een kindje in een gesloten kistje gelegd moeten worden voor ze ter crematie/ begraven aangeboden mogen worden. Om ouders bij deze informatie te betrekken is het van belang dat ze ook echt betrokken zijn bij de laatste zorg van hun kindje en daar hoort het kistje bij. Op deze manier geef je de ouders ook de mogelijkheid om ook in deze fase de regie te hebben. Omdat er onvoldoende te krijgen is op een laagdrempelig niveau ben ik uit eigen beweging een keer een kistje gaan maken. En daar werd zo positief op gereageerd dat ik er mee verder ben gegaan. De kistjes zijn in principe voor alle kinderen die te vroeg geboren worden. En of je het nu een miskraam of een vroeg geboorte wilt noemen dat maakt mij niet zo uit. Voor de ouders is het altijd een baby!”
Het prijskaartje van afscheid
Een ander probleem waar ouders tegenaan lopen is de vergoeding vanuit een uitvaartverzekeraar. De kosten voor een eventuele uitvaart hoeven tot 24 weken niet worden opgenomen door de verzekering.
Sharon is hier heel stellig over: “Ik vind dit iets wat niet meer kan in deze tijd. Al zijn er inmiddels uitvaartverzekeringen die dit in hun polis hebben opgenomen, maar nog lang nog niet allemaal. Ik ben er van overtuigd dat de uitvaartverzekeraars die hier niets mee doen op een andere manier psychisch leed veroorzaken bij de ouders.” Om dit te benadrukten haalt Sharon hier ook het gebruik van de vaktermen aan. Want hoe ook verzekeraars spreken van een foetus, gaat het voor de ouders om hun kind. Haar mening is dan ook dat eigenlijk alle uitvaartverzekeraars iets moeten bieden. “Al is het een low-budget uitvaart,” zo stelt ze. Maar ook voor de mensen die geen uitvaartverzekering hebben biedt Sharon mogelijkheden tot een mooi kistje, binnen het budget van de ouders. “Veelal zijn dit mensen die denken: dat overkomt mij niet! Maar hierom toch voor onverwachtse kosten komen te staan. Om die reden was het voor mij een must om iets te creëren wat in principe iedereen zou moeten kunnen betalen. Zodat een waardig afscheid voor iedereen mogelijk is.”