Kinderen betrekken bij het overlijden van opa of oma?
Op de terugweg van het afscheid van oma huilt onze dochter van 8 jaar achterin de auto. Ze heeft zich de hele week goed gehouden tijdens de bezoekjes naar zieke oma en hielp graag zoals drinken geven aan haar. Nu is ze overleden en laat onze dochter haar emotie gaan… Onze zoon van 4 jaar is daarentegen heel nuchter. Ik denk dat hij het niet snapt, maar weet het toch heel rationeel te vertellen… ‘Waarom huil je? Oh, ik weet het al. Oma leeft niet meer en ligt nu in de kist. Die hebben wij geverfd.’ Zo gaat ieder kind er op zijn eigen manier mee om en dat mag!
Kinderen wel of niet bij het overlijden van opa of oma betrekken?
Tijdens de ongelofelijke zware periode van waken en nu afscheid nemen van onze moeder en schoonmoeder, helpt het ons te zien hoe eerlijk kinderen zijn in hun emotie. We hebben de kinderen er juist bij betrokken, terwijl ik van mijzelf weet dat dat vroeger niet echt werd gedaan bij mijn eigen grootouders. Respect voor ieder in zijn keuze. Hieronder vertel ik waarom en hoe wij de kinderen juist wel erbij hebben betrokken.
Waken en zorgen
Tijdens deze zware, maar tegelijk ook erg mooie week, merkten de kinderen dat er iets was. We hebben de kinderen eerlijk uitgelegd wat er met oma aan de hand was. De kinderen gingen gewoon naar school. Na schooltijd gingen we langs mijn man die daar ook sliep bij oma. Ze mochten mee om iets aan oma te geven, met haar te praten in hoeverre dat kon en soms gewoon om daar even te zijn. Mijn zoon kon zijn energie niet kwijt. Hij mocht kort kijken en daarna spelen bij een vriendje. Voor hem was dat een goede balans. Mijn dochter wilde er juist langer bij zijn. Ik heb met respect gekeken hoe lief ze voor oma was en tegelijkertijd voor haar vader die ze daarmee steunde in dit proces. Met etenstijd waren we thuis en probeerden we zo veel mogelijk normaal door te gaan.
Afscheid nemen
Ik had er van tevoren over na gedacht of de kinderen oma mochten zien als ze overleden was. Het idee deed me pijn, maar het was niet te vermijden… het zou gaan gebeuren. Moest ik ze beschermen of juist laten zien dat het bij het leven hoort? Het is fijn dat de hospice ons daar zo goed in begeleid heeft! Niet alleen ons, maar ook de kinderen. De kinderen horen er ook bij, gaven ze aan. Bij de uitgeleidene naar het uitvaartcentrum hebben ze er dan ook bijgestaan en het verbaasde mij hoe het ging. Eerst schrok mijn dochter een beetje en mijn zoon moest een beetje lachen om de aandacht. Voor ieder een manier om met zijn gevoel om te gaan. Daarna liet onze dochter haan tranen gaan onze zoon gaf ons een knuffel.
Uitvaart regelen
Terwijl mijn man met zijn familie gesprekken in ging om alles te regelen voor de uitvaart, nam ik de kleinkinderen onder mijn hoede. Even eruit in de speeltuin om ook gewoon even te ontladen. Hierna mochten ze de kist versieren. We hebben hier bewust voor gekozen, omdat de kinderen alles voor oma waren. Het was mooi om te zien hoe de kinderen ieder op zijn eigen manier er iets moois van maakte. Van poppetjes die oma en de kinderen zelf voorstelden, tot een regenboog waar oma nu symbolisch was. Het is prachtig geworden! Ik vond het een goede uitlaatklep voor de emotie van de kinderen. Als praten niet gaat… laat het dan maar zien.
De uitvaart
De kinderen waren er gewoon bij tijdens de dienst. Van tevoren maakte ik me iets druk of mijn zoon het wel vol zou houden. Het is goed gegaan. Hij zei af en toe iets of kreukelde een beetje met mijn verhaal op papier wat ik daarvoor had voorgelezen. Ik had het losgelaten en dat voelde hij denk ik… hij hoefde niet muisstil te zijn. Hij heeft het geweldig gedaan. En dan mijn dochter… ze wilde graag met haar nichtje een stukje uit het liedje van Kim Lian van der Meij ‘Dit pakt niemand ons meer af’ zingen. Echt zo mooi met die pure kinderstemmen! Het gaf ons kracht tijdens de dienst!
… en dan het verdriet de tijd geven!
Voor de uitvaart hebben we kaarsjes gekocht om als bedankje mee te geven na de uitvaart. De kaarsjes erin doen en ze uitdelen vonden ze erg leuk. Nu staan ze bij de foto van oma. Het is mooi! Hoe verdrietig de afgelopen weken ook waren. Ik heb gezien dat we de kracht hebben om door te gaan. De herinneringen zullen altijd bij ons blijven…
