Geestelijke ontwikkeling van je kind – 2 tot 7 jaar
Eerder schreef ik al over de geestelijke ontwikkeling van kinderen tijdens de eerste twee jaar van hun leven. Vandaag wil ik hier verder mee gaan door te kijken naar de manier waarop kinderen zich geestelijk ontwikkelen wanneer ze tussen de twee en zeven jaar oud zijn.
De geestelijke ontwikkeling van je kind op een rij
Wanneer een kind tussen de twee en de zeven jaar is, bevindt hij zich volgens Piaget in de preoperationele fase. De belangrijkste ontwikkeling die in deze fase plaatsvindt is het (verder) ontwikkelen van een geestelijke weergave van allerlei dingen. Met andere woorden: een kind wordt steeds beter in het vormen van beelden in zijn hoofd.
Voor alle punten die ik hieronder noem geldt dat een kind ze geleidelijk steeds beter onder de knie krijgt.
– De makkelijkste manier om deze beelden in je hoofd te vormen, is door middel van taal. Het feit dat een kind begint te praten betekent ook dat hij gedachten kan vormen in zijn hoofd. Dit is een hele belangrijke stap in de ontwikkeling!
– Je zult merken dat kinderen van deze leeftijd steeds meer ‘doen alsof.’ Het feit dat kinderen heel goed weten dat wat ze spelen niet echt is, toont ook aan dat ze zelf dingen kunnen bedenken in hun hoofd. Een kind van anderhalf krijg je echt niet zover om iets (een kopje) te gebruiken als iets zijnde iets anders (een hoed). Zij kunnen de functie van het kopje niet los zien van kopje zelf. Kinderen vanaf een jaar of twee kunnen dit wel. Ook ontwikkelt sociaal gedrag zich door deze vorm van spelen.
– De ontwikkeling die een kind doormaakt met betrekking tot tekenen is opmerkelijk. In het begin krabbelt een kind maar wat, bedenkt dan waar het op lijkt en bepaalt wat hij heeft getekend. Zodra een kind drie of vier is draait dit om: van tevoren wordt bedacht wat er getekend gaat worden, vervolgens wordt dit dan ook (al dan niet herkenbaar…) daadwerkelijk getekend. Hoe ouder een kind wordt, hoe realistischer zijn tekeningen worden.
Er zijn echter ook beperkingen aan de verstandelijke vermogens van een kind van deze leeftijd. Hieronder geef ik een aantal voorbeelden van denkfouten die vaak gemaakt worden door een kind. Deze fouten verdwijnen wanneer een kind ouder wordt.
– In kind van deze leeftijd is nog niet in staat om het punt van een ander in te nemen, ze denken dat een ander hetzelfde denkt of ziet als zijzelf. Ze kunnen letterlijk niet het perspectief van een ander innemen wanneer ze bijvoorbeeld moeten omschrijven wat een ander ziet. Ze zullen altijd beschrijven wat ze zelf zien.
– Hetzelfde geldt niet alleen voor andere mensen, maar ook voor levenloze objecten. ‘De zon is boos op de wolken en heeft ze weggejaagd!’ is een logische gedachte voor een driejarige.
– Voor dingen die ze niet kunnen verklaren bedenken kinderen vaak magische verklaringen. Ook geloven kinderen onder de vier vaak in magische wezens zoals heksen, monsters en feeën. Bovendien geloven ze dat dingen die ze in hun hoofd bedenken, echt kunnen worden (monster onder het bed!). Hoe ouder een kind wordt, des te meer dit afneemt.
– Als laatste wil ik jullie nog even wijzen op een grappig punt. Kinderen onder de zeven zijn nog niet in staat om te ‘conserveren’: ze zien nog niet in dat bepaalde fysieke eigenschappen van een object hetzelfde blijven, ook al veranderen de uiterlijke kenmerken van dat object. Ik zal dit uitleggen aan de hand van een aantal voorbeelden, probeer dit zelf ook vooral uit op je eigen kinderen! Het is absoluut niet schadelijk maar wel vermakelijk :).
1. Neem twee, dezelfde, lage glazen en vul deze met water. Vraag aan je kind of er in beide glazen evenveel water zit (Ja, natuurlijk). Giet vervolgens het water uit het ene glas over in een hoog glas met dezelfde inhoudsmaat. Vraag nu nog eens aan je kind of er evenveel water in beide glazen zit. Omdat het hoge glas groter lijkt dat het lage glas, zal je kind denken dat er in het hoge glas meer water zit, zelfs als je het voor zijn ogen overgiet!
2. Neem tien muntjes en maak hiermee twee gelijke rijen van vijf. Stel de vraag aan je kind of er in elke rij evenveel muntjes liggen. Schuif vervolgens de muntjes in een van de twee rijen verder uit elkaar zodat deze rij langer is dan de ander. Stel vervolgens dezelfde vraag. Het antwoord zal je vast niet meer verbazen na het vorige experiment..!
3. Ten slotte wil ik nog een experimentje delen dat ik jaren geleden eens op mijn oppaskindje uitprobeerde. Hij wilde per se twee koekjes, ik vond dat niet nodig. Toen hij bleef zeuren heb ik een koekje voor zijn ogen in tweeen gebroken en was hij tevreden. Niet geheel pedagogisch verantwoord, doe ermee wat je wilt…