Waar is de mama van mama?
Het staat me nog zo goed bij. Het moment dat ik mijn dochter uit moest leggen dat mijn moeder er niet meer was. Of om in een concretere termen te spreken; dat ze dood was. Wat weet een kind van bijna drie nou van de dood? Want dat was de leeftijd waarop haar dood ter sprake kwam. Hoewel dat allesomvattende woordje niet werd genoemd. Ze zag het bij toeval door de kalander die bij ons op het toilet hangt. Daar stond ‘’Mama’’ met een kruisje er achter. Dat duidde haar sterfdag aan. Terwijl mijn dochter in haar volle enthousiasme ‘’Mama jarig?’’uit riep. Die kleine dondersteen herkende al letterreeksen op de leeftijd van bijna drie jaar.
De letterreeks duidde niet de mama van mijn meisje aan. Het ging om de mama van mama. Zo legde ik haar uit. Haar ogen vulde zich met verbazing. Diezelfde ogen vertelde mij dat haar eventjes ontging waarom zij de mama van mama dan nooit eerder had ontmoet? De mama van papa kende ze toch ook? En dat was dikke mik! Hetzelfde geldt voor de vrouw van opa, mijn vader. Voor haar ook oma. Al die vragen lagen beslagen in haar ogen, terwijl ze er met geen woord over repte.
Oké. Hoe ging ik haar dit nu uitleggen? Moeilijk en verdrietig tegelijk. Ze had nu die vraag gesteld die ik al tijden schuwde en waarvan ik hoopte dat ik het haar niet uit hoefde te leggen. Maar ik wist dat hij onherroepelijk zou komen op een dag.
Daarmee werd ook dat schrijnende stukje in mij aangeraakt. Dat pijnlijke stukje die mij er aan herinnerde dat mijn moeder mij nooit moeder zag worden en dat mijn moeder mijn prachtige meisjes nooit zou ontmoeten! Dat is niet eerlijk en het maakt me boos en wakkert keer op keer dat gevoel van onmacht aan waar ik geen kant mee uit kan! Want het is zoals het is en dit zal altijd zo blijven. Dit moest ik nu laten voor wat het was. Want er stond mij een moeilijke taak te wachten. Ik moest mijn meisje uitleggen waar haar oma was.
Mijn mama kon niet meer bij ons zijn, want zij was bij de sterretjes en de maan, bij de wolkjes en de zon, ze was in de lucht en kijkt altijd met ons mee. Zo vertelde ik haar. Mijn kleine meisje valt even stil en kijkt me met verdrietige oogjes aan. Dan veert ze op en zegt dat, dat helemaal niet leuk is voor mama! Het woordje ‘’dood’’ kwam er niet aan te pas, maar ze wist exact wat ik haar aan het vertellen was. Met haar bijna drie jaren vond ik het nog net wat te abstract om de precieze betekenis van ‘’dood’’ uit te leggen. Blijkbaar was deze uitleg voor nu afdoende voor haar. Het was haar duidelijk dat ze haar oma niet kon ontmoeten. Dat brak mijn hart en het stak me nog harder dat zij met mij te doen had, omdat ik geen mama meer had. Ze begreep het gewoon feilloos!
Lees ook: Opa dood. Hoe zeg je dat tegen een vier-jarige?
Na haar opmerking wendde ik mijn hoofd kort af. Dat had ik even nodig om die enorme brok weg te slikken. Ik drukte haar hoofdje tegen mijn borst en kuste haar voorhoofd. Ik beaamde dat dit inderdaad niet leuk is voor mama en dat mama haar best wel mist.
Daar lieten we het voor nu bij. We lieten het toilet voor het was en stortten ons weer op de orde van de dag. Sinds die dag is oma Jolanda een regelmatig terugkerend onderwerp van gesprek. Al heeft ze oma Jolanda nooit ontmoet, ze is wel degelijk onderdeel van haar leventje. Ze stroomt door ons beider aderen.